Kültürel Değişim ve Kültür Şoku ile İlgili Bilgiler
Kültür Şoku Nedir?
Kültür şoku, insanların bir kültürden diğerine geçtiklerinde gerçekleşen, karışık duyguların yarattığı bir tür gerginliktir. Bu konuyu araştıran antropologlar durumu uyumsuzluk ve endişe durumu olarak adlandırırlar. Bu duygu hayatta yaptığımız bazı temel varsayımlar ve yaşam tarzımızın artık yaşadığımız yeni çevreye uygun olmaması ve rahat edemediğimizi farkına varmamız sonucunda oluşur.
Dil farklılığı ile uğraşmak, söylenmeyen ama var olan kurallar, bir de yeni fiziksel çevre çok büyük bir endişe ortamı yaratabilir. Katılımcı olarak bunlardan birini ya da hepsini yaşayabilirsiniz ya da kültür şokunun tipik süreçlerinden hiçbirini yaşamayabilirsiniz.
Kültür Şoku Aşamaları
1. Varış Öncesi : Varış öncesi süreç, yeni maceralar dört gözle beklendiği için ayrılış öncesi heyecanı ve endişesi ile birleşir. Koruyucu aile / işveren de, katılımcının varış öncesi beklentileri ile katılımcının endişelerine bağlı olarak ne kadar yardım alması gerektiği, katılımcının rolü ve topluma ne kadar uyumlu olacağını karşılaştırarak onların beklentilerini karşılamaya çalışır.
2. Balayı : Varış süreci boyunca katılımcı duygusal olarak heyecanlıdır ve herşey yeni ve harikadır. Koruyucu aile / kamp / işveren onlara kendilerini evde hissettirmek için ellerinden geleni yaparlar ve sonunda katılımcı geldiği için onlar da heyecanlıdır.
3. Uçmak ve Savaşmak (Kültür Şoku) : Herşeyin yeni olması heyecanını kaybetmeye başlar ve katılımcı herşeyi sinir bozucu ve zor bulmaya başlar. Genel olarak Amerikalılar’dan ve koruyucu ailelerinden / kamplarından / işverenlerinden şikayet ederler. Tanıdık ve konforlu olmayan kültürel durum söz konusu olduğundan, reaksiyonlardan birisi çekilmek ve kendini durumdan uzaklaştırmaktır. Yeni çevreden uçarak kurtulmaktır.
Katılımcı aynı ülkeden kişilerle arkadaş olmayı seçebilir ya da Amerikan tarzında yaşamayı reddedebilir ya da görmezden gelebilir. Bu duruma koruyucu aile / kamp / işveren kritik bir tepki verebilir ya da katılımcının bu yaklaşımını reddedebilir. Hatta belki de zamanla katılımcıyı tercih ettiği için pişman olabilir. Bu uçma sürecinde katılımcı, suçu anlayışsız oldukları için yerel halka ya da yenilikle başa çıkamadığı için kendisine atabilir.
Savaşma sürecinde ise katılımcı diğerlerini, kendi düşünce şeklini ya da yaşama şeklini değiştirebileceğini düşünür. Koruyucu aile/kamp/işveren katılımcı kendi ülkelerinde onları tedirgin ettirdiği için bu durumdan rahatsız olabilirler.
4. Durulma ve Değişim (Kültürel Uyum ve Adaptasyon): Bu süreç boyunca ana dili İngilizce olmayan katılımcılar İnglizceyi daha rahat konuşacak hale gelirler ve iletişim onlar için kolaylaşır. Daha bir rahatlarlarlar ve kendilerine güvenleri gelir. Aralarındaki diyalog ilerleyip, problemlerin çoğu çözülmeye başlandıkça koruyucu aile / kamp /I şveren de onları kabul etmeye ve güvenmeye başlar. Kişi, hareketleri reddetmek ya da değiştirmeye çalışmaktansa, katılımcı bilgileri süzgeçten geçirip daha objektif düşünmeye başlar.
Koruyucu aile / kamp /I şveren ve katılımcı kişisel ve kültürel farklılıkları kabullenerek birbirlerine karşı daha esnek olmayı öğrenirler. Bu esneklik ilişkilerini ve katılımcının konuk kültürle olan ilişkilerini güçlendirme kabiliyetini ilerletir.
5. Ayrılış Öncesi ve Sonrası Pre/Post Departure Re-entry Adjustment Uyumu: Programın sonuna doğru bazı katılımcılar koruyucu aile,işver en ya da yeni arkadaşlarına “Hoşçakal!” demek için sabırsızlık hissediyor olacaklar. Koruyucu aile / kamp / işveren de kaçınılmaz hoşçakal vaktinin geldiğini hatırlar ve bir dostlarını kaybetmenin üzüntüsünü yaşarlar. Onlar da bir sonra ki elemanları yada bakıcıları için heyecanlanırlar.
Katılımcılar yurtdışı hatıraları ile birlikte önceki yaşamlarına geri döndüklerinde aksine bir kültür şoku yaşayabilirler. Koruyucu aile/kamp/işverenler programın sonuna yaklaşmakta olan katılımcılara eve dönecekleri gerçeği ile ilgili onlarla konuşarak ve ülkelerine en iyi şekilde nasıl uyum sağlayacakları konusunda destekleyerek yardımcı olabilirler.
Kültür Şokunun Genel Belirtileri
*Katılımcılar kendilerini izole edilmiş ve gergin hissedebilirler. Çok sinirli ya da aşırı yorgun olabilirler. Aynı zamanda zaman farkının verdiği yorgunluğu atlattıkları halde çok fazla uyuyabilirler.
* Katılımcılar çok fazla ev özlemi çekebilirler. Evi, aileyi, arkadaşları özlemek normaldir, ancak eğer başka bir şey düşünemiyorlarsa; durmadan mektuplar yazıp evi arayıp ya da sık sık depresyona girerek ağlıyorlarsa büyük ihtimal kültür şoku yaşıyorlar demektir.
* Katılımcılar, Amerika’da olmak fikrinden nefret edebilir.
* Katılımcılar, onlarla birlikte programa katılan kendi anavatanlarından olan diğer katılımcılara bağımlı kalabilir. Bu arkadaşlıklar önemlidir ve oldukça destekleyicidir. Bununla birlikte eğer kendi anavatanlarından diğer katılımcılarla çok fazla zaman harcarlarsa Amerikalılarla ve diğer ülkelerin insanları ile iletişim kurma ve eğitimsel tecrübe edinme şansını harcamış olurlar. Interexchange aynı ülkeden olan katılımcıları mümkün olduğunca ayırmak için her türlü çabayı gösterir ki, böylece katılımcılar kendilerini dile ve Amerikanın kültürünü anlamaya verebilirler.
* Katılımcılar Amerika’ya gitmek konusunda verdikleri kararla ilgili derin şüphelere düşebilirler. İşle ilgili kaygı duyabilirler. Katılımcı “İşverenim / koruyucu ailem niçin bu kadar sesli ve çabuk konuşuyor” diye merak edebilir. “Anneme babama bana ödünç verdikleri parayı geri ödeyebilecek miyim?” Bu stresler fazlalaşabilir ve gerilime sebep olabilir.
* İngilizce konuşma ve insanlarla arkadaşlık etme konusunda isteksiz olabilirler.
Kültür Şoku Yaşayan Katılımcılara Öneriler
* Açık fikirli olun ve espri anlayışınızı koruyun. Amerikalılar ülkenizdeki insanların yapmayacağı ya da söylemeyeceği şeyleri söyleyebilir.
* İnsanlarla nasıl hissettiğinizle ilgili konuşun. Yalnız değilsiniz ve uyum sürecini kendiniz halletmek zorunda değilsiniz.
* Amerika’ya gelmeden önceki durumunuzu ve programa niçin katılmak istediğinizi hatırlayın. Pozitif düşünün.
* Çevrenizdeki kaynakları kullanın: işvereninizi, koruyucu ailenizi, yeni arkadaşlarınızı, iş arkadaşlarınızı doğru değerlendirin.
* İngilizce konuşun. Kültür şokunu atlatabilmek için yeni kültürün bazı yönlerini kabul etmeniz gerekir. Bu da öncelikle dilden geçer. Kendinizi ifade edebilin.
* Kendinizi diğer ülkelerin insanlarına açın.